သြဂုတ်၊ ၂၁ ၊၂၀၂၄ SN (VOM) အာဖရိကမှာ ကူးစက်မြန် မျောက်ကျောက်ရောဂါ (Monkeypox) နဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာလိုက်တရပ်ကို အာဖရိက ရောဂါထိန်းချုပ်ရေးနဲ့ ကာကွယ်ရေးဌာနက ဩဂုတ် ၁၃ ရက်မှာ ထုတ်ပြန်ကြေညာလိုက်ပါတယ်။ ဒါအပြင် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO) ကလည်း မျောက်ကျောက်ရောဂါ ကူးစက်မှုနဲ့ ပတ်သက်လို့ ပြီးခဲ့တဲ့ ဩဂုတ် ၁၄ ရက်နေ့မှာ နိုင်ငံတကာပြည်သူ့ကျန်းမာရေး အရေးပေါ်အခြေအနေအဖြစ် ကြေညာထားတာပါ။ မျောက်ကျောက်ရောဂါ မျိုးကွဲသစ် ကူးစက်ပျံ့နှံ့နေတာကြောင့် အခုလို အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာတာလို့ တာဝန်ရှိသူတွေက ပြောပါတယ်။ အာဖရိက က ဒီအာရ်ကွန်ဂိုနိုင်ငံမှာ အခု ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နှစ်စကတည်းက လူပေါင်း တသောင်းသုံးထောင့် ခုနစ်ရာကျော် မျောက်ကျောက်ရောဂါ ဖြစ်ပွားနေပြီး သေဆုံးသူ ၄၅၀ အထိ ရှိခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။…
Read MoreCategory: ဆောင်းပါး
တင်းမာမှုတွေကြားက အရှေ့အလယ်ပိုင်းအရေး စိုးရိမ်ပူပန်မှုများ
ဩဂုတ်-၁၃-၂၀၂၄ မျိုးဆက်(VOM) “အစ္စရေးကို အီရန်က ဘယ်အချိန်မှာ ဘယ်လိုပုံစုံနဲ့ လက်တုံ့ပြန်မလဲဆိုတာ အဖြေထက် မေးခွန်းတွေက ပိုများတယ် ” လို့ အရှေ့အလယ်ပိုင်း စစ်ရေးနဲ့ နိုင်ငံရေး အကဲခတ်တွေက ဆိုပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အမေရိကန်ကတော့ တင်းမာမှုတွေမြင့်တက်နေတဲ့ အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသကို လေယာဉ်တင်သင်္ဘော စေလွှတ်ထားတဲ့အပြင် ပဲ့ထိန်းဒုံးကျည်တွေ တပ်ဆင်ထားတဲ့ ရေငုပ်သင်္ဘော ယူအက်စ်အက်စ် ဂျော်ဂျီယာကိုပါ ထပ်မံ စေလွှတ်လိုက်ပြန်ပါတယ်။ ဟားမတ်စ်တွေနဲ့ စစ်တိုက်နေရတဲ့ အစ္စရေးအတွက် အီရန်နဲ့တင်းမာမှုက တပူပေါ်နှစ်ပူဆင့်ဖြစ်ပြီး လက်တုံ့ပြန်နိုင်ခြေအတွက် အမြင့်ဆုံး တပ်လှန့်ထားပါတယ်။ အမေရိကန်ကတော့ မဟာမိတ် အစ္စရေးကို အီရန်နဲ့ မဟာမိတ်စစ်သွေးကြွအဖွဲ့တွေက အချိန်မရွေး လက်တုံ့ပြန်လာနိုင်ခြေအပေါ် ကာကွယ်ပေးမယ်လို့ ကတိခံထားပါတယ်။ အရှေ့အလယ်ပိုင်းမှာ ဂါဇာစစ်ပွဲအပြင် အီရန်မှာ ဟားမတ်စ်ခေါင်းဆောင် ဟာနီယာ လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခံရမှုနဲ့ လက်ဘနွန်အခြေစိုက် ဟဇ်ဘိုလာထိပ်တန်းတပ်မှူးတို့ မရှေးမနှောင်းမှာပဲ လုပ်ကြံခံရပြီးနောက်မှာအစပြုခဲ့တဲ့ တင်းမာမှုတွေက ဒေသတွင်းမှာ…
Read Moreဆိုးရွားလာတဲ့ မြန်မာ့ကုန်သွယ်ရေး အကျပ်အတည်း
ဩဂုတ်-၆-၂၀၂၄ SS (VOM) နိုင်ငံရေး အပြောင်းအလဲဖြစ်မှု နောက်ဆက်တွဲအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကုန်သွယ်မှုကျဆင်းတာ၊ နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေ ပြန်ထွက်သွားတာနဲ့ ပိတ်ဆို့ဒဏ်ခတ်မှုတွေကြောင့် အခု ၂၀၂၄ ခုနှစ်မှာလည်း မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ စီးပွားရေးက အဆိုးဘက်ကို ဆက်လက် ဦးတည်နေဦးမယ်လို့ ပညာရှင်တွေက ခန့်မှန်း သုံးသပ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ကုန်သွယ်မှု ပို့ကုန်တွေကတော့ လယ်ယာထွက်ကုန်ပစ္စည်း၊ သစ်တောထွက်၊ တိရစ္ဆာန်ထွက်ပစ္စည်း၊ စက်မှုကုန်ချောပစ္စည်း၊ ရေထွက်၊ တွင်းထွက်နဲ့ တခြားပစ္စည်းတွေ ပါဝင်တယ်လို့ သိရပါတယ်။ အဲဒီအထဲ CMP လို့ခေါ်တဲ့ စက်မှုကုန်ချောပစ္စည်း ပို့ကုန်က ရတဲ့ဝင်ငွေက အများဆုံးဖြစ်ပါတယ်။ လက်ရှိကာလမှာ မရေရာမှု၊ ပဋိပက္ခနဲ့ အထွေထွေ စီးပွား ကျဆင်းမှုတွေ ရှိနေတာကြောင့် ပုဂ္ဂလိကနဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုသစ် နည်းပါးလာပါတယ်။ ဒါကြောင့် နစကရဲ့ ကုန်သွယ်ရေး ပိုငွေပြဖို့ အားထုတ်မှုဟာ ဆိုးကျိုးဖြစ်စေပြီး နိုင်ငံစီးပွား…
Read Moreပြည်တွင်းစစ်နဲ့ ပြန်လည်ထူထောင်ရေး
မြန်မာ့အရေးလေ့လာသူတဦး လက်ရှိပြည်တွင်းစစ်မှာဘယ်နေရာ လက်လွှတ်လိုက်ရတယ်၊ ဘယ်နေရာက တပ်စခန်းကိုတိုက်လိုက်ပြီ၊ ဘယ်မြို့ကို သိမ်း လိုက်ပြီဆိုပေမယ့် အစိုးရဆိုတော့ ခဏကြာရင်ပြန်သိမ်းမှာလေ ၊ပြန်လည်သိမ်းနေ တာကို မြင်နေကြားနေရတာ ။ အိမ်နီးချင်းကြီးကလည်း အိန္ဒိယ သမုဒ္ဒရာ ထွက်ပေါက်ကို အပျက်ခံပြီးပြည်နယ်တွေ ခွဲထွက်တာ၊ လွတ်လပ်ရေးကြေညာတာကို အလိုအလျှောက် ဆန့်ကျင်ရမှာမို့ လက်ရှိမြောက်ပိုင်းလက်နက်ကိုင်တွေလည်း မမဆောင်း ပြောသလို ဖြစ်နေဦးမှာ။ မြို့တွေ၊ရွာတွေကို ဦးတည်တိုက် လိုက်တဲ့အတွက် မြို့ပျက်ရွာပျက်တာက ရလဒ် လိုဖြစ်လာတယ်။ အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ စစ်ရှောင်တွေ တိုးလာမယ်။ ပြည်တွင်းစစ်၊ဒေသဆိုင်ရာစစ်ကြောင့် လူငယ်တွေလည်း ထိုင်းဖက်ကို နည်းမျိုးစုံနဲ့ ဝင်သွားရတယ်။ “ခင်ဗျားတို့နိုင်ငံမှာ ဖြစ်နေတာ ပြည်တွင်းစစ်ရဲ့ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးကို ခံစားရမှာ လူတိုင်းပါ” လို့ ထိုင်းမိတ်ဆွေ၊အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံက ပညာရှင် တချို့ရဲ့မှတ်ချက်ကြောင့် ကြိုက်သည်ဖြစ်စေ မ ကြိုက်သည်ဖြစ်စေ သူတို့အမြင်ကို ရေးချင်လာတယ်။ ပြည်သူတွေက မိအေး၂ခါနာဖြစ်ရကြောင်းကို…
Read Moreသတိပြု ပြင်ဆင်ရမယ့် ရေကြီးရေလျှံမှု အန္တရာယ်
SN (VOM) ရေကြီးရေလျှံမှုပြဿနာဟာ အခုနောက်ပိုင်းနှစ်တွေမှာ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း နှစ်စဉ်ပုံမှန် ကြုံတွေ့နေရတဲ့ ပြဿနာတရပ် ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ၁၉၈၈ ခုနှစ်မတိုင်မီက ရာသီဥတုဆိုးရွားလို့ ရေကြီးရေလျှံတာ၊ ကမ်းပြိုတာ၊ လူသေဆုံးတာ ရှားမှရှားပါပဲ။ ၁၉၈၈ ခုနှစ်မတိုင်မီက မြန်မာနိုင်ငံမှာ သဘာဝသစ်တောကြီး ၇၀ ရာခိုင်နှုန်း အုပ်ဆိုင်းထားတဲ့အတွက် တော်ရုံပြင်းထန်တဲ့ မုန်တိုင်းလောက်ကို မမှုကြပါဘူး။ မိုးကြိုးပစ်လို့သေတာ၊ ရေကြီးရေလျှံ ရေနစ်လို့သေတာ အလွန် ရှားပါတယ်။ အဲဒီနောက်မှာတော့ သစ်တောဧရိယာတွေ ရှားပါးလာတာမှာ ၂ဝဝဝ ပြည့်နှစ်မှာ သစ်တောဧက ၅၇ ရာခိုင်နှုန်း၊ ၂၀၁၅ ခုနှစ်မှာ သစ်တောဧက ၄၃ ရာခိုင်နှုန်းအထိ သဘာဝသစ်တောတွေ ပျောက်ဆုံးကုန်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် သဘာဝဘေးဆိုး ရေကြီးရေလျှံ၊ ကမ်းပြို၊ မြေပြိုမှုတွေဟာ တခြား သစ်တောပြုန်းတီးနိုင်ငံတွေလို ခပ်စိပ်စိပ်ကြုံလာရတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ကမ္ဘာ့သစ်တောပြုန်းတီးမှုမှာ ဘရာဇီးက ပထမ၊ အင်ဒိုနီးရှားက…
Read Moreမုန့်သိုင်းခြုံ
ဆူးငှက် “တော်ပြီကွာ…၊ အငြိမ့်ကရတာပင်ပန်းလှတယ်၊ စိတ် နာပြီ…” “အငြိမ့်မကရင် ဘာလုပ်စားမတုန်း…” “မုန့်ရောင်းစားမယ်…” “ဘာမုန့်တုံး…” “အရပ်ကတို့ ဖမ်းလိုက်စမ်းပါ၊ ဖမ်းလိုက်စမ်းပါ… ဆို တဲ့မုန့်” “ဟ… ဘာမုန့်တုံးကွ” “မုန့်လေပွေလေ…” “သြော်… ဒီလိုလား။ ငါလည်း ပွဲမကတော့ဘူး” “မင်းက ဘာလုပ်စားမှာလဲ” “ငါလည်း မုန့်ရောင်းစားမှာပေါ့…” “ဘာမုန့်လဲကွယ်…” “ကိုင်း… ရွာစားရေ ရှမ်းဆိုင်းလေး…” (အငြမ့်တီးဝိုင်းမှ ရှမ်းအိုးစည်တီးလုံးတီးစေ) “မင်းဟာက…ရှမ်းအိုးစည်နဲ့ကတာကိုး… ဘာမုန့်တုံး ကွဲ့” “မုန့်သိုင်းခြုံလေ…”တဲ့။ ငယ်ငယ်က ကြည့်ဖူးတဲ့အငြိမ့်ပြက်လုံးပါ။ အခုလို ဘုရားပွဲတော်၊ ကထိန်ပွဲတော် ရာသီရောက်ရင်တွေ့တဲ့ အငြိမ့်ပွဲ ခင်းမှာ ပရိသတ်ထဲတိုးပြီး ဖိနပ်ဖင်ခုထိုင်ကာ အငြိမ့်ကြည့်ရတဲ့ အရသာဟာ ပြန်လှန်တွေးကြည့်တော့ အလွန်လွမ်းဆွတ်စရာ ကောင်းလှပါတယ်။ လူပြက်က တောင်ရှည်ပုဆိုးကို ဖနောင့်နဲ့ ခတ်ကာ မ,တဲ့ပြီး ခါးတောင်းကျိုက်၊…
Read Moreမိုးမရွာဘဲ ကြာလေပြီ မိုးရော လေရော လာလေပြီ
ဆူးငှက် “မိုး… မိုး… ရွာလိုက်မိုး အိမ်မိုးခေါင် မြုံးထောင်ရအောင် ရွာလိုက်ပါတော့မိုး မိုးမရွာဘဲ ကြာလေပြီ မိုးရော လေရော လာလေပြီ…” တန်ခူးမည်မှတ်၊ ဖက်ဆွတ်ရေတိုး… သင်္ကြန်မိုးတဲ့…။ ကဆုန်အတွင်းမြေသင်းပျံ့ပျံ့၊ မိုးနံ့နံ့ တဲ့။ နယုန်မိုးသေး မြက်သားမွေးသတဲ့…။ ဝါဆိုတစ်ကြောင်း၊ မိကျောင်းဖွေးဖွေး၊ မိုးအေးအေး… တဲ့လေ။ ရော်ရွက်ဝါေýက… နွေဦးပေါက်ကတည်း ကပူပြင်းလာတဲ့ နေရောင်ခြည်အောက်မှာ မိုးကိုမျှော်ကြပြီလေ။ ပိတောက်ဝါငုံဖူး၊ တန်ခူးရောက်တော့ သင်္ကြန်မိုးပြေးလေး မျှော်တာပေါ့။ ဟုတ်တယ်။ အရင်ကတော့ ပိတောက်ဝါငုံဖူး တန်ခူးရောက် တော့ သင်္ကြန်အပြီး မိုးပြေးလေး သည်းသည်း ရွာလေ့ရှိတယ်။ပူမယ်လို့အားယူနေရဲ့ နေမင်းဟာ သင်္ကြန်မိုးကြောင့် ခပ်ရို့ရို့ ဖြစ် သွားသည်ချည်း။ ပြီးတော့ အအေးဓာတ်ကလေး စွက်လာသည်ချည်း။ ဒီ့နောက် ကဆုန်လ ရောက်ပြန်တော့ မသည်းပေမယ့်…
Read More“ပလတ်စတစ်ညစ်ညမ်းမှုရဲ့ ဆိုးကျိုးတွေကို သတိပြုပါ”
သွေး (စစ်ကိုင်း) ကျွန်မတို့ နေ့စဉ်သုံးစွဲနေရတဲ့ အိမ်သုံးပစ္စည်းတွေထဲမှာ ပလတ်စတစ်နဲ့ ပြုလုပ်ထားတဲ့ ပစ္စည်းတွေ ပါဝင်နေပါတယ်။ ဈေးဝယ်ရင် ပလတ်စတစ်အိတ်နဲ့ ထည့်ပေးနေတာကနေ ပန်းကန်၊ ရေပုံး၊ ထိုင်ခုံတွေ အထိ ပလတ်စတစ်နဲ့ ပြုလုပ်ထား တဲ့ ပစ္စည်းတွေက နေရာယူနေကြတာပါ။ တစ်ဖက်က စဉ်းစားကြည့်ရင် ဒီပစ္စည်းတွေဟာ အလွယ်တကူ သုံးစွဲနိုင်တာ မှန်ပေမဲ့ ရေရှည်မှာ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် အတွက် ဆိုးကျိုးသက်ရောက်မှုတွေ ဖြစ်စေနိုင်တာကြောင့် လျှော့ချ သုံးစွဲသင့်ပါတယ်။ မုန့်ဟင်းခါးပဲ ဝယ်ဝယ်၊ ဟင်းပဲ ဝယ်ဝယ်၊ ကြက်ဥပဲ ဝယ်ဝယ် ဆိုင်တွေက ကြွပ်ကြွပ်အိတ်လို့ ခေါ်တဲ့ ပလတ်စတစ်အိတ် တွေနဲ့ ထည့်ပေးကြပါတယ်။ ပစ္စည်းတစ်မျိုးဝယ်လို့ ကြွပ်ကြွပ်အိတ် တစ်လုံးရရင် ပစ္စည်း ၁၀ မျိုးဝယ်ရင် ကြွပ်ကြွပ်အိတ် ၁၀ အိတ်ရလာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။…
Read More“ပုညရှင်ရင်ပြင် . . . ၊ ဇေတဝန်ကျောင်းတော်နှင့်၊ တစ်သီးငဆောင်ချမ်း ရွာငါးတန်းတွင် . . . ”
ဆူးငှက် “မဏိသာရ မဉ္ဇူသာပါတ် ပါဠိကျမ်း”ဆိုတာ ဗုဒ္ဓစာပေမှာ အလွန်ထင်ရှားတဲ့ ကျမ်းကြီးတစ်ဆူ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီကျမ်းကြီးကို အင်းဝမင်းခေါင်လက်ထက်က နာမည်ကျော်ကြားလှတဲ့ အရှင်အရိယာဝံသ ကိုယ်တော်မြတ်ကြီးက ပြုစုခဲ့ပါတယ်။ အရှင်အရိယာဝံသက ဒီကျမ်းကြီးကို တိတ်ဆိတ်အေးချမ်းမှု အတိပြီးတဲ့ စစ်ကိုင်းတောင်ရိုး၊ ဆွမ်းဦးပုညရှင် စေတီအနီးက မန်းကျည်းတောချောင်မှာ ပြုစုခဲ့တာပါ။ မဏိသာရ မဉ္ဇူသာပါတ် ပါဠိကျမ်းကြီးရဲ့ ပေစာအင်္ဂါများကတော့ ပထမပေစာထုပ်မှာ (၁၉)အင်္ဂါနဲ့ (၇)ရွက်၊ “က”အစ“နေ”အဆုံးဖြစ်ပြီး၊ ဒုတိယပေထုပ်မှာ “က”အစ“ယော်”အဆုံး (၂၅)အင်္ဂါနဲ့ (၁၀)ရွက် ရှိပါတယ်။ ဒီကျမ်းကြီး ပြီးစီးတော့ ဆွမ်းဦးပုညရှင်စေတီရင်ပြင်မှာကျင်းပတဲ့ “စာတော်ဖတ်ပွဲ”ကလည်း ထင်ရှားလှပါတယ်။ ဆရာတော် အရှင်အရိယာဝံသ ပြုစုတော်မူခဲ့တဲ့ “မဏိသာရ မဉ္ဇူသာပါတ် ပါဠိ”ကျမ်း ပေမူကို အင်းဝခေတ်မှ သည်အဆက်ဆက် ထိန်းသိမ်းလာခဲ့ကြတာ မန္တလေးရတနာပုံမ်ခေတ် သင်္ဂဇာကျောင်းတိုက်ရဲ့…
Read Moreကောက်ညှင်းပေါင်း၊ ဘယာကြော်
ဆူးငှက် မန္တလေးအငြိမ့် လူရွှင်တော်တွေရဲ့ ပြက်လုံးတစ်ခုရှိ တယ်။ ချစ်စရာ – ဟေ့… ကိုဒီပါ။ ခင်ဗျား မင်းသမီးနဲ့ မင်္ဂလာမဆောင် ချင်ဘူးလား။ ဒီပါ – အမလေး…။ မင်္ဂလာဆောင်ချင်တာပေါ့ကွယ်။ ချစ်စရာ – မင်္ဂလာဆောင်မယ်ဆိုရင် ကလေးမလေးကို တစ်သက်လုံး ရိုးမြေကျ ပေါင်းမှာလား။ ဒီပါ – မေးရက်ပါ့ ချစ်စရာရယ်။ ပေါင်းမှာဗျား၊ ပေါင်းမှာဗျား။ ချစ်စရာ – ကိုင်း…၊ ပေါင်းမယ်ဆိုရင် ရော့… ကောက်ညှင်း။ ဒီပါ – ဟင်း… မင်းဟာက ဘာဆိုင်လဲကွယ်။ ချစ်စရာ – ဆိုင်ပါသော်ကောကွယ်။ အဲဒါမှ မင်္ဂလာဆောင်နဲ့ ကောက်ညှင်းပေါင်းနဲ့…
Read More