Month: February 2022

ဆူးငှက် ““ချစ်တဲ့ သူငယ်လေး … သူငယ်ချင်းကောင်း ယောင်းမတို့လေ … နှမထွေးမယ်တို့အိမ်ကို သိလိုချင်မှု နတ်ခရိုင်နှင့် ဈေးဆိုင်နှင့် အိမ်ရှေ့ကမူ အုတ်ပလ္လင်နှင့် ညောင်ပင်နှင့် … အိမ့်တောင်ကမူ ကြက်သွန်ခင်းနှင့် ရေတွင်းနှင့် အိမ့်မြောက်ကမူ စပါးလင်နှင့် ဒန်းပင်နှင့် အိမ့်နောက်ကမူ မိဿလင်နှင့် ချင်းပင်နှင့် …။”” (ရှင်ငြိမ်းမယ် – အိုင်ချင်း) စာဆိုရှင်ငြိမ်းမယ်က သူ့အိုင်ချင်းကို ညောင်ရမ်းခေတ်တွင် ရေးစပ်ခဲ့သည်ဟု ဖတ်မှတ်ရသည်။ အကယ်၍ ရှင်ငြိမ်းမယ်သာ အမရပူရခေတ်တွင် စာဆိုရလျှင် ““နှမထွေး မယ်တို့အိမ်ကို သိလိုချင်မူ နတ်ခရိုင်နှင့် ဈေးဆိုင်နှင့်၊ အိမ်ရှေ့ကမူ စပျစ်ပင်နှင့် ရက်ကန်းစင်နှင့် …”” ဟု စပ်ဆိုပေလိမ့်မည်။ အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် အင်းဝဆင်ဖြူရှင်မင်းလက်ထက် သက္ကရာဇ် ၁၁၃၅ ခုနှစ်ကတည်းက ကွမ်ယင်စီခေါ် ဗာဓိသတ်ဘုရားလောင်းအတွက် ဗိမာန်ဆောင်တစ်ခုကို အင်းဝနေပြည်တော်တွင် တည်ဆောက်ခွင့်ရရှိသည်။ ထို့နောက် ဘိုးတော်ဘုရားက…

ဆူးငှက် မန္တလေးသည် မြန်မာတို့၏ နောက်ဆုံးမင်းဆက် စိုးစံခဲ့သော မြို့တော်အဖြစ် ထင်ရှားခဲ့ရုံ သာမက ရိုးရာယဉ်ကျေးမှု အနုပညာများဖြင့် မြန်မာ၏ပြယုဂ်ကို ဖော်ဆောင်ခဲ့ရာ နေရာဒေသအဖြစ်လည်း မြို့တည်နန်းတည်နှစ် ၁ဝဝ သက်တမ်းအတွင်း ကျော်ကြားခဲ့သည်။ မန္တလေးမြို့တည် နန်းတည်စဉ်ကာလ ပြင်သစ်၊ အင်္ဂလိပ်စသော ဥရောပတိုက်ရှိ နိုင်ငံကြီးများနှင့် ဆက်ဆံခဲ့ရုံမက အိမ်နီးချင်းခြံစည်းရိုးချင်းဆက်နိုင်ငံများနှင့် ဆက်ဆံနေရာပေးမှုကလည်း သိသာထင်ရှားခဲ့၏။ မင်းတုန်းမင်းကြီးက မြန်မာတို့၏ မင်းနေပြည် မန္တလေးရတနာပုံမ် ရွှေမြို့တော်တွင် သက်ဆိုင်ရာ ရပ်ကွက်၊ ဝင်းနှင့် အစုအဖွဲ့များကို စံနစ်တကျ နေရာချထားပေးရာ၌ လူမျိုးခြားများနှင့် ပတ်သက်၍လည်း သီးခြားစဉ်းစား နေရာပေးမှုများကလည်း ဂရုပြုဖွယ်ဖြစ်၏။ သံဝင်းတဲ့၊ အင်္ဂလိပ်၊ ပြင်သစ်၊ ပေါ်တူဂီစသော သံအရာရှိများ တစ်စုတစ်ဝေးတည်း နေထိုင်ကြသည့်နေရာဖြစ်သည်။ ယခု အောင်မြေသာစံမြို့နယ်၊ သီရိမာလာအရှေ့ရပ်ကွက်တွင် တည်ရှိသည်။ ထို့နောက် ယိုးဒယားဈေး ဝင်းတဲ့။ အမရပူရခေတ် ကတည်းက သုံ့ပန်းများအဖြစ်ရာက်ရှိလာသော…

ဆူးငှက် တကယ်တော့ မန္တလေးအာဇာနည် ၁၇ ဦးကျဆုံးခဲ့ရတဲ့ကိစ္စဟာ ၁၃၀၀ ပြည့်အရေးတော်ပုံကြီး အရှိန်အဟုန်ကောင်းပြီး အလုပ်သမား၊ လယ်သမား၊ ရဟန်းရှင်လူ၊ ကျောင်းသားပြည်သူတို့ ညီညွတ်မှုပြယုဂ်ပါပဲ။ ၁၉၃၈ ခုနှစ်ဝန်းကျင် မြန်မာ့အဖိုးတန် သယံဇာတဖြစ်တဲ့ ရေနံမြေမှာ ရေနံစွမ်းအင်တွေ ဒလဟော ထုတ်ယူနေကြပေမယ့် ရေနံအလုပ်သမားတွေမှာ အလင်းရောင်နဲ့လောင်စာအတွက်ပင် ရေနံမသုံးရလောင်အောင် မတရားအနိုင်ကျင့်ခံနေကြရတာဟာ ဘယ်သူ မခံပြင်းဒေါသမဖြစ်ဘဲနေပါ့မလဲ။ ဒီထက်ဆိုးတာက ဒီလောက်ဖိနှိပ်မှုပြင်းထန်၊ မတရားအနိုင်ကျင့်ခံနေရချိန် အုပ်စိုးသူ အင်္ဂလိပ်အစိုးရအပေါ် ကျရောက်လာမယ့် တစ်ပြည်လုံးက ဒေါသတွေကိုလည်း လူမျိုးရေး၊ ဘာသာရေး အထိကရုဏ်းတွေနဲ့ လမ်းလွှဲလိုက်တာတွေကလည်း အဖြစ်မှန်သိကြရတဲ့အခါ တက္ကသိုလ်ကျောင်းသား ပညာတတ်များကအစ ပေါက်ကွဲကြတာပါပဲ။ အုပ်စိုးသူ အင်္ဂလိပ်အစိုးရဟာ အခြေခံလုပ်ဆောင်မှု မှားယွင်းတာနဲ့အမျှ ဆက်လက်ပြီး ဆုံးဖြတ်မှု၊ ကိုင်တွယ်မှု၊ဖြေရှင်းမှုတွေ ဆက်တိုက် မှားယွင်းတာပါပဲ။ တပြိုင်နက် အုပ်ချုပ်မှုယန္တယားတွေလည်း ပျက်ယွင်း လွဲချော်လာတယ်။ ဒီရလာဒ်က အရာရာကိုဥပဒေမဲ့ အာဏာနဲ့အကျပ်ကိုင်ခြင်းပါပဲ။ ဒါကြောင့်…

ဆူးငှက် “ချိုးဥမှ တိမ်စုံလေ သတ္တဗိသျှ နက္ခတ္တနှင့် ယှဉ်ကြမလွဲ . . . တပို့တွဲနှင့် ပေါက်လဲငုံကင်း . . .။ ထန်းရည်ငယ် နင်းကြသည် နှင်းထုံထုံငယ်နှင့်လေး။”” နှင်းကတော့ မပျောက်သေး . . .၊ ရာသီက အအေးဓာတ်လျော့သလို မလျော့သလို၊ အပူဓာတ်က တွန့်ဆုတ်ဆုတ်နှင့် အားစမ်းစပြုဆဲ . . .၊ အပူအရိပ်အယောင်လေး တစ်စွန်းတစ်စမြင်လိုက်သည်နှင့် ဖုန်လုံးကြီးတွေ လေပွေမွေမျှ ဟာဝေယံက ကကြ၏။ ခြင်ပုန်းတို့က ဝီဝီ သြဘာသံပေးက တစ်အုပ်တစ်မကြီးပြေးထွက်လာကြသည်။ လမ်းဘေးရေမြောင်း အပေါင်းအဖော်များကလည်း အနံ့ဆိုးတလူလူနှင့် ငယ်မူ ပြန်ကြပေဦးမည်။ သည်ဇာတ်ကွက်ကတော့ မထူးခြား . . .၊ ယခင်နှစ်များကအတိုင်း ဖြစ်၏။ ဇာတ်ညွှန်းဟောင်းကြီးကို ဖုံခါကာ စာလုံးဟောင်းပေါ် ဆေးထပ်တင်ကြဦးမည်။သည် မနှစ်ကထက် ပိုဆိုးမတဲ့။ အယ်လ်နီညိုတဲ့၊…

ဆူးငှက် ကျွန်တော်တို့ လူပျိုပေါက်အရွယ်က မန္တလေး၏ ဉာည့်ဦးယံအပန်းဖြေနေရာမှာ ဈေးချိုတော် ညဈေးတန်းဖြစ်သည်။ ညဈေးတန်းကို လမ်းလျှောက် ဟိုငေးသည်ငေးပြီးနောက် “ ကျုံးထောင့် သွားမယ်”ဟုဆိုကာ နာရီစင်မှ အရှေ့ အာဇာနည်လမ်း(ယခု ၂၆ဘီလမ်း) အတိုင်းအရှေ့သို့ တက်သည်။ ရိုးလ်ကုမ္ပဏီ အတက်ဟုခေါ်သည့် ယခုဘဏ် ၁ ကိုကျော်ပြီး လမ်း၈၀အထိ သွားသည်။ ထို့နောက် လမ်း၈၀နှင့် အာဇာနည်လမ်းနေရာရောက်တော့ ကျုံးအတွင်းရေခပ်ဆင်းရန် ထိုးထားသည့် သစ်သားတံတားလေးပေါ်ထိုင်ရင်း လေးညှင်းခံကာ ရောက်တတ်ရာရာ စကားများပြောကြသည်။ ထိုနေရာကို ကျုံးထောင့်ဟုခေါ်သည်။ ထို့ကြောင့် အရင်က ညဦးပိုင်း အညောင်းပြေအညာပြေ လမ်းလျှောက်ကြရာတွင် ကျုံးထောင့်၌ ခရီးဆုံးသည်။ ကျုံးထောင့်ဟူသည် အနောက်တောင် ကျုံးထောင့် ကိုခေါ်ပါသည်။ လမ်း၈ဝနှင့် ဘီလမ်းထောင့်ပေါ့ …။ ထိုအချိန်က ကျုံးပတ်လည်မှာ အခုလိုသံဆန်ခါတွေ မရှိသေးလို့ လမ်းပေါ်ကနေ ကျုံးရေစပ်ကို လွတ်လွတ်လပ်လပ် သွားလာနိုင်သည်။ ကျုံးကမ်းစပ်မှာ…

ဆူးငှက် တကယ်တော့ မန္တလေးမှာ မွေးဖွားကြီးပြင်းရခြင်းကို ရတောင့်ရခဲ ဒုလ္လဘတစ်ခုအဖြစ် ပြောဆိုရေးသားရခြင်းကား ယခုခေတ်ကာလ၌ အလွန်ကျဉ်းမြောင်းသိမ်ဖျင်းလှသော ဒေသစွဲစိတ်တစ်ခုသဖွယ် အပြစ်တင်ရပေမည်။ သို့သော်မတတ်နိုင်….။ ပြောစရာရှိ၍ ပြောရပေဦးမည်။ မန္တလေးသည် မြန်မာပြည်အလယ်ပိုင်း မိုးနည်းရေရှားဒေသမှာတည်ရှိဆိုငြား ပုဂံခေတ်ကတည်းက တူးဖော်ဆည်ဖို့ သိုလှောင်ထားသည့် ဧရာမအောင်ပင်လယ်ကန်ကြီးက အရှေ့မှဆီးသည်။ တောင်မှာ သဘာဝအင်းကျယ်ကြီးဇောင်းကလောနှင့် တောင်သမန်ရှိသည်။ အနောက်တောင်ထောင့်မှာ တက်သေးအင်းပြင်၊ ထို့နောက် ဧရာဝတီမြစ်က အနောက်မှဆီးထား၏။မြောက်မှာက နန္ဒာကန်တဲ့။ ဤသို့ဖြင့် ရေပတ်လည်ဝိုင်းသည်။ ရွှေမြို့တော်တွင်းသို့ လက်တံမြောင်းအသီးသီးနှင့်ရေသွင်း၏။ ကျုံးတော်ကြီးကလည်း ကြာမျိုးငါးမည်နှင့် ရေဖြည့်ထားသည်။ ရွှေတချောင်း ရေရှင်ရေသန့်မြောင်းကလည်း သွင်သွင်စီးသည်။ ရတနာနဒီမြစ်ကို တူးဖော်ပြီး မင်းခမ်းမင်းနားနှင့် ရေကင်းနရီသံ စီစီညံစေသည်။ ထိုထိုရေချောင်း၊ ရေမြောင်း၊ ရေကန်၊ ရေဆည်၊ ရေအင်းတို့၏ ကလနားတွေမှာ ရှမ်းရိုးမကြီးရှိသည်။ အလယ်ရိုးမ မင်းဝံတောင်ရိုးကြီးရှိသည်။ အရှေ့ဘက် မိုင်၂၀ အတွင်းပေါ့။ အနောက်ဘက် ၄…

——————————— ဆူးငှက် ၁၉၃၈ ခု ဒီဇင်ဘာ ၃၁ ရက် (၁၃၀၀ပြည့် ပြာသိုလဆန်း ၁၀) ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်နယ်မြေရှိ ဗုဒ္ဓံသရဏံပန်းပွင့် နီရဲရဲများကြား ကျောင်းသားသမဂ္ဂ အစည်းအဝေးမှ ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သော အမျိုးသားရေးဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ချက်များကို ထောက်ခံသောအားဖြင့် ၁၉၃၉ ခုနှစ်ဆန်း ဖေဖော်ဝါရီ ၉ ရက် (၁၃၀၀ပြည့် တပို့တွဲလပြည့်ကျော် ၆ ရက်)နေ့တွင် မန္တလေးမြို့ မဟာလောကရံသီ အိမ်တော်ရာစေတီတော် ပရိဝုဏ်အတွင်း (၁၄) ခန်းဇရပ်ကြီး၌ ရဟန်းရှင်လူ ကျောင်းသား မြို့လူထုပရိသတ်နှစ်သောင်းကျော်စုစည်းကာ နယ်ချဲ့အုပ်ချုပ်ရေးကို ငြိမ်းချမ်းစွာစီတန်းလှည့်လည် တုံ့ပြန်ခဲ့ကြသည်။ ၁၄ ခန်းဇရပ်ကြီး၌ နံနက် ၁၁ နာရီတွင် စတင်စုဝေးကြပြီး မွန်းလွဲ ၂ နာရီအချိန်၌ မြောက်ဘက် ၂၆ဘီလမ်းအတိုင်း အရှေ့ ပုလိပ်ရုံး (ယခုစည်ပင်သာယာရုံး) သို့ ဦးတည်ခဲ့ရာ ရိုးကုမ္ပဏီတိုက်ရှေ့ (ယခုဘဏ် ၁)…