ဩဂုတ် ၆ – ၂၀၂၅
SN (VOM)
ပြည်တွင်းမှာ စားအုန်းဆီကို ရည်ညွှန်းဈေးအတိုင်း ရောင်းချဖို့ သတ်မှတ်ထားပေမယ့် အဆိုပါ ဈေးအတိုင်း ဟန်ပြအရောင်းသာ ရှိနေပြီး တကယ့်ပြင်ပ ဈေးကွက်မှာတော့ တပိဿာ တသောင်းနှစ်ထောင်ကျပ်နဲ့ ဝယ်ယူနေရတယ်လို့ စားသုံးသူတွေက ပြောပါတယ်။
အစိုးရအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းက ပြည်သူတွေ ဈေးနှုန်း သက်သာစွာနဲ့ စားအုန်းဆီ လုံလောက်စွာ သုံးစွဲနိုင်ဖို့အတွက် ဆီတင်သွင်းတဲ့ လုပ်ငန်းရှင်တွေကို မြန်မာနိုင်ငံတော် ဗဟိုဘဏ်ကနေ နိုင်ငံခြားငွေ သန်းနဲ့ချီ ဆက်တိုက် ထုတ်ရောင်းပေးပြီး ပံ့ပိုးပေးနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒါပေမယ့်လည်း လုပ်ငန်းရှင်တွေအနေနဲ့ သတ်မှတ် ရည်ညွှန်းဈေးအတိုင်း ဟန်ပြသဘောမျိုးသာ ရောင်းချပေးနေတာကြောင့် ပြင်ပ ပေါက်ဈေးအတိုင်း ဈေးနှစ်ဆနီးပါးပေးပြီး ၀ယ်ယူ သုံးစွဲနေကြရတယ်လို့ ပြည်သူတွေက ပြောပါတယ်။
“ဆီက ခွဲတမ်းနဲ့ ရောင်းပေးနေတယ် ဆိုတာကလည်း ၁၀ ရက်ကို တကြိမ်။ ၁၅ ရက်ကို တကြိမ်။ ရောင်းပေးတဲ့ဈေးက တပိဿာ ၆၉၀၀ ကျပ်။ အဲဒါကို အကြွေမရှိလို့ဆိုပြီး ၁၀၀ ပြန်မအမ်းတော့ ၇၀၀၀ ဈေးပဲ ပြောရမှာပေါ့။ ဆီတပိဿာကလည်း ဘယ်တော့မှ အပြည့်မရဘူး။ ၂၀ သားလောက် အမြဲလျော့တယ်။ ပိုက်ဆံကျတော့ အပြည့်ပေးရတာ။ ၁၀၀ တောင် ပိုပေးရသေးတယ်။ သူတို့ဘက်ကတော့ အမြဲတမ်း ဆီခိုးတယ်။ ဆီမလောက်တော့ အပြင်ကနေ ထပ်ဝယ်ရရော။ အပြင်ဈေးက တသောင်းနှစ်ထောင်။ ဘာမှမထူးဘူး” လို့ မြောက်ဒဂုံမြို့နယ်မှာ နေထိုင်တဲ့ ပြည်သူတယောက်က ပြောပါတယ်။
ခွဲတမ်းနဲ့ ရောင်းချပေးနေတဲ့ စားအုန်းဆီကို ဆိုင်မှာ သွားဝယ်ရတာမဟုတ်ဘဲ ကိုယ်စားလှယ်ယူထားတဲ့ အိမ်မှာ သွားရောက်တန်းစီ ဝယ်ယူရတာဖြစ်ပြီး မနက် ၈ နာရီကနေ ၁၁ နာရီအထိ ရောင်းချပေးနေတာ ဖြစ်တယ်လို့ သူက ပြောပါတယ်။
“ဆီရောင်းပေးတဲ့ အချိန်ကိုလည်း သူတို့ သတ်မှတ်ထားတဲ့အချိန် ကျော်ပြီဆိုတာနဲ့ တမိနစ်တောင် အစွန်းမခံဘူး။ တမိနစ်စွန်းတာနဲ့ လုံးဝ ရောင်းမပေးတော့ဘူး။ ချက်ချင်း ရပ်ပစ်တာ။ လုံးဝ နောက်ကျလို့မရဘူး။ အစိုးရကတော့ ဈေးသက်သက်သာသာနဲ့ ရောင်းပေးနေတယ်လို့ ဘယ်လောက်ပဲပြောပြော၊ ပြည်သူတွေကတော့ ခက်ခဲနေတုန်းပဲ” လို့ ပြည်သူတယောက်က ပြောပါတယ်။
ဒီအခြေနေတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံ ဆီစက်ပိုင်ရှင်များအသင်း ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌလည်းဖြစ်၊ မန္တလေးတိုင်း ဆီစက်ပိုင်ရှင်များအသင်းရဲ့ ဥက္ကဋ္ဌလည်းဖြစ်တဲ့ ဦးဆန်းထွန်းလွင်က အစိုးရအနေနဲ့ နိုင်ငံတော်ရဲ့ ဘဏ္ဍာတွေကို အဆုံးရှုံးခံပြီး ဈေးနှုန်းကျဆင်းအောင် ပြုလုပ်ကာ စားအုန်းဆီ ရောင်းချပေးတာ ဖြစ်ပေမယ့် အခြေခံ လူတန်းစားတွေဆီတော့ သတ်မှတ်ဈေးမတိုင်း ဆီမရောက်သေးဘူးလို့ ပြောပါတယ်။
“နိုင်ငံတော်ကတော့ နိုင်ငံခြားက တင်သွင်းမယ့်ဆီတွေကို ထောက်ပံ့ကြေးပေးပြီး ဈေးကျအောင် လုပ်ပြီးမှ ရောင်းချပေးတယ်။ ဥပမာ ကမ္ဘာ့ရဲ့ စားအုန်းဆီ ပေါက်ဈေးက ၈၀၀၀ လောက် ရှိတယ်ဆို မြန်မာပြည်မှာ ၆၀၀၀ လောက်နဲ့ ရောင်းပေးနေတယ်။ ရောင်းပေးလို့ ရအောင်လည်း ပံ့ပိုးပေးနေတယ်။ အဲဒီလို ပံ့ပိုးပေးတာက အခြေခံလူတန်းစားတွေ၊ ဝန်ထမ်းတွေ သက်သာအောင် ဆိုပေမယ့် ကျွန်တော်တို့ သိသလောက် ပြောရရင် ဝန်ထမ်းတွေတော့ ရပါတယ်။ ဒါပေမယ့် နိုင်ငံတော် အကြီးအကဲ ရည်မှန်းသလောက် တခြား အခြေခံ လူတန်းစားတွေဆီမှာတော့ သတ်မှတ်ဈေးနဲ့ ဆီမရောက်ဘူး” လို့ ဦးဆန်းထွန်းလွင်က ပြောပါတယ်။
ဒါနဲ့ပတ်သက်လို့ ဆီကုန်သည်တယောက်က အခုလို စားအုန်းဆီဈေး မြင့်တက်လာတာဟာ တင်သွင်းမှု ကန့်သတ်ချက်ကြောင့်အပြင် ဒေါ်လာဈေးနဲ့ သယ်ယူ တင်သွင်းစရိတ်တွေ မြင့်တက်နေတာကြောင့် ပါဝင်သလို ဈေးကွက်ထဲ ပစ္စည်း ရှားပါးနေတာကြောင့်လည်း ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
“ကျွန်တော်တို့ အနေနဲ့ကလည်း ပြည်ပကနေ ဆီသွင်းချင်သလောက် သွင်းလို့မရဘူး။ အကန့်အသတ်တွေ ရှိနေတယ်။ ဝယ်လိုအားနဲ့ ရောင်းလိုအား မမျှဘူး။ ပြည်တွင်းမှာ ဆီလုံလောက်မှု မရှိဘူး။ ဒါကိုမှ ကိုတာတို့၊ ခွဲတမ်းတို့ ပါလာတော့ ပိုဆိုးတာပေါ့။ ဒီ ကိုတာတို့၊ ခွဲတမ်းတို့ သတ်မှတ်ပြီး ရောင်းတာကလည်း ကျွန်တော့်အမြင်ကတော့ စားသုံးသူအတွက် ရေရှည်မှာ အဆင်မပြေနိုင်ဘူး” လို့ သူက ပြောပါတယ်။
ပြည်ပကနေ ဆီတင်သွင်းမှု ကန့်သတ်ပြီး ပြည်တွင်းမှာ ဆီပိုထုတ်နိုင်ဖို့ ဆိုတာကလည်း တိုင်းပြည်ရဲ့ လတ်တလော အခြေအနေတွေအရ ဖြစ်နိုင်ခြေ မရှိဘူးလို့ သူက ပြောပါတယ်။
ဒါပေမယ့် မြန်မာနိုင်ငံ ဆီစက်ပိုင်ရှင်များအသင်း ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌလည်းဖြစ်၊ မန္တလေးတိုင်း ဆီစက်ပိုင်ရှင်များအသင်း ဥက္ကဋ္ဌလည်းဖြစ်တဲ့ ဦးဆန်းထွန်းလွင်ကတော့ နိုင်ငံခြားက တင်သွင်းလာတဲ့ စားအုန်းဆီတွေဟာ ပြည်တွင်းမှာ လိုအပ်တာထက် ပိုလျှံနေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ဒါကြောင့် အခုရက်ပိုင်းမှာ တနိုင်ငံလုံးမှာရှိတဲ့ ဆီစက်တွေ လုပ်ငန်း လည်ပတ်နိုင်ခြင်း မရှိတော့ဘဲ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက် ရပ်တန့်သွားပြီ ဖြစ်သလို နိုင်ငံခြားက တင်သွင်းတဲ့ ပဲပုပ်ဖတ် ပမာဏဟာလည်း များပြားနေတဲ့အတွက် ဆီစက်ပိုင်ရှင်တွေအနေနဲ့ ၎င်းတို့ရဲ့ ဆီစက်က ထွက်ရှိလာတဲ့ ဆီတွေကို ရောင်းချစရာနေရာမရှိ ဖြစ်နေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
“ဈေးကွက်မှာ ဆီရောင်းချဖို့ကလည်း သင့်တင့်လျောက်ပတ်နဲ့ ဈေးနဲ့ ဝယ်မယ့်သူမရှိဘူး။ ဘာမှလုပ်မရဘူး။ ဒါကြောင့် မြေပဲဆန်ဝယ်တာကိုလည်း ကျွန်တော်တို့က စောင့်ကြည့်ရတယ်။ အဲဒီအခါမှာ ဘယ်သူတွေက ဝယ်တုန်းဆိုတော့ အိမ်မှာ လက်လီရောင်းချလို့ ရတဲ့သူတွေ၊ ပဲဆီကလွဲလို့ ဘာမှမသုံးဘူးဆိုတဲ့ လူတန်းစားလေး နည်းနည်းပဲကျန်တယ်။ အဲဒီလို လူတွေအတွက်ပဲ ရောင်းရသလောက်လေး စက်လည်လိုက်၊ ပြန်ရပ်လိုက် လုပ်နေရတယ်” လို့ သူက ပြောပါတယ်။
စားအုန်းဆီဆိုတာ ကမ္ဘာမှာ ဈေးအပေါဆုံးဆီ ဖြစ်သလို မြန်မာအစိုးရကလည်း ကမ္ဘာ့ပေါက်ဈေးထက် ပိုမို ဈေးပေါအောင်လုပ်ကာ ပြည်သူတွေ ဈေးနှုန်း သက်သက်သာသာနဲ့ ရရှိအောင် ဆောင်ရွက်နေတဲ့အတွက် နောက်ဆက်တွဲအနေနဲ့ ဆီထွက်သီးနှံစိုက်တဲ့ တောင်သူတွေမှာ အခက်အခဲတွေ ဖြစ်လာတယ်လို့ သူက ပြောပါတယ်။
“ဘယ်လိုဖြစ်လာလဲ ဆိုတော့ ပြည်တွင်းဈေးကွက်မှာ ကမ္ဘာ့ဈေးအပေါဆုံးဆီကို ပိုပြီး ဈေးပေါအောင် လုပ်ထားတဲ့ဆီနဲ့ ယှဉ်ပြီးရောင်းရမှာ ဆိုတော့ ဆီစက်ပိုင်ရှင်တွေက ပဲတို့၊ နှမ်းတို့ပေါ့၊ ဒီပစ္စည်းအပေါ်မှာ ဈေးပိုပေးဖို့ တော်တော်ကြီးကို ခက်သွားတယ်” လို့ သူက ပြောပါတယ်။
တဖက်မှာလည်း ဆီထွက်သီးနှံ စိုက်ပျိုးတဲ့ တောင်သူတွေအနေနဲ့ တဧကအထွက်နှုန်း တိုးစေဖို့အတွက် သွင်းအားစုတွေကို နိုင်ငံခြားကနေ ဈေးကြီးပေးပြီး ဝယ်ယူရတာကြောင့် တဧက စိုက်စရိတ် မြင့်မားနေတဲ့ အခြေအနေမှာ ရှိနေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
“အဲဒါကို တခြား ပဲတီစိမ်း၊ ပဲစင်းငုံ၊ မတ်ပဲ သီးနှံတွေကျ မဖြစ်ဘူး။ ဒီ ဆီထွက်သီးနှံတွေကျမှ ဘာလို့ ဖြစ်တာလဲ ပြောတယ်။ ကျန်တဲ့သီးနှံတွေမှာ တိုက်ခိုက်မယ့်ပစ္စည်း မရှိဘူး။ ကျွန်တော်တို့ ဆီးထွက်သီးနှံမှာ ကမ္ဘာမှာပေါက်နေတဲ့ ဈေးထက် ဈေးလျော့ရောင်းပေးနေတဲ့ ဆီက ပြည်တွင်းမှာ ဝင်ထောက်ထားတာ။ ကျွန်တော်တို့က ဒါနဲ့ ဈေးကွက် ပြိုင်လုရမှာ။ အဲဒီအခါ သူ့ကို ယှဉ်နိုင်ဖို့အတွက် ပဲဆန်ဈေး ချမှကိုရမှာ။ မချဘဲနဲ့ ယှဉ်ရောင်းနိုင်မှာ မဟုတ်ဘူး။ အဲဒီတော့ တောင်သူတွေရဲ့ အရင်းက လျော့သွားပြီ။ ဘာမှလုပ်မရတော့ဘူး။ အဲဒီတော့ ဒီယန္တရားကြီးက ပြိုကွဲသွားပြီပေါ့” လို့ သူက ပြောပါတယ်။
ဒါအပြင် ပြည်တွင်းက စက်ရုံလုပ်ငန်းတွေမှာ စားအုန်းဆီ သုံးစွဲရမှု အခြေအနေနဲ့ ပတ်သက်လို့လည်း တချို့သော စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေမှာ စားအုန်းဆီကလွဲပြီး တခြား ဆီအမျိုးအစားတွေ အသုံးပြုလို့မရတာတွေ ရှိနေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
စားအုန်းဆီကို “စက်မှုလုပ်ငန်းသုံး” လို့ ခေါင်းစဉ်တပ်ထားပြီး စက်ရုံလုပ်ငန်းအတွက် အဓိကထား သုံးစွဲကြတာ ဖြစ်တယ်လို့ သူက ပြောပါတယ်။
တခြားသော ဆီအမျိုးအစားတွေက ကြော်လှော်ရာမှာ အကြော်မခံသလို အနံ့တွေလည်း ပါနေတာကြောင့် ဆီကို အသုံးပြုရတဲ့ လုပ်ငန်းတွေ အတွက်ကတော့ စားအုန်းဆီကို သုံးကို သုံးရမှာဖြစ်တယ်လို့ သူက ပြောပါတယ်။
ဒီအတွက် ပြည်တွင်းမှာ စားအုန်းဆီ ထုတ်လုပ်နိုင်ဖို့ ဆိုတာကလည်း ငါးနှစ်ကောင်စက်ရုံနဲ့ ယုဇနစက်ရုံ နှစ်ရုံသာရှိပြီး အဆိုပါ စက်ရုံတွေကထွက်တဲ့ ဆီပမာဏဟာ ပြည်တွင်း စက်မှုလုပ်ငန်းသုံး ကဏ္ဍအတွက် ပြည့်မီခြင်း မရှိသေးဘူးလို့ သူက ပြောပါတယ်။
“ဒါကြောင့် ကျွန်တော် တယောက်တည်းရဲ့ အမြင်နဲ့ပြောရရင် ဆီထွက်သီးနှံ စိုက်ပျိုးတဲ့ တောင်သူတွေလည်း တိုးလာအောင်၊ စက်မှုလုပ်ငန်းသုံးနေတဲ့ လုပ်ငန်းရှင်တွေလည်း အဆင်ပြေအောင်၊ ပြည်ပက စားအုံးဆီ တင်သွင်းခြင်းနဲ့ ပဲပုပ်ဖတ် တင်သွင်းတဲ့ လုပ်ငန်းကို ပြည်တွင်းဆီထွက်သီးနှံ ပေါ်ချိန်နဲ့ ချိန်ညှိပြီးမှ လျှော့သွင်းစေချင်တယ်” လို့ သူက ပြောပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ နှစ်စဉ် ဩဂုတ်လကနေ ဖေဖော်ဝါရီလအထိ မြေပဲဆန်တွေ၊ နှမ်းတွေ လှိုင်လှိုင်ထွက်ရှိပြီး ဖေဖော်ဝါရီလကနေ ဇူလိုင်လအထိ ကာလမှာတော့ ဆီထွက်သီးနှံတွေ အနည်းငယ် ရှားပါးတာကြောင့် အဲဒီလို ရှားပါးတဲ့ ကာလတွေမှာ ပြည်ပကနေ စားအုန်းဆီနဲ့ ပဲပုပ်ဖတ် ပိုမို တင်သွင်းတာမျိုး ပြုလုပ်စေချင်တယ်လို့ သူက ပြောပါတယ်။
“ပြည်တွင်း ဆီထွက်သီးနှံ လှိုင်လှိုင်ပေါတဲ့ ရာသီမှာ စားအုန်းဆီ၊ ပဲပုပ်ဖတ်တွေ လျှော့သွင်းလိုက်ပါ။ အဲဒါဆို ပြည်တွင်းမှာ လိုတာထက်ပိုပြီး ပေါများနေတာတွေ မဖြစ်တော့ဘူး။ ကျွန်တော်တို့ စက်ပိုင်တွေလည်း ရောင်းတာဝယ်တာ အဆင်ပြေသွားမယ်။ ဒါကြောင့် နိုင်ငံခြားက တင်သွင်းတာကို ပြည်တွင်းအထွက်နှုန်းနဲ့ ချိန်ညှိပြီးမှ တင်သွင်းစေချင်တယ်။ မနှစ်ကလည်း ဒါမျိုးတကြိမ် ဖြစ်ပြီးပြီ။ ဒီနှစ်မှာလည်း စဖြစ်နေပြီ။ ဒီနှစ်မှာ အဲဒီလို ဖြစ်မှာစိုးလို့ ကျွန်တော်တို့ဘက်ကနေ သက်ဆိုင်ရာ အကြီးအကဲတွေကို ကြိုတင်ပြီး အကြောင်းကြားခဲ့တာ ရှိတယ်။ ဒါပေမယ့်လည်း အဆင်မပြေခဲ့ဘူး” လို့ သူက ပြောပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ စားအုန်းဆီကို ပြည်တွင်းလိုအပ်ချက်အရ အရင်က အကန့်အသတ်မရှိ ဈေးကွက် စီးပွားရေးအတိုင်း တင်သွင်းခွင့် ပြုထားခဲ့တာ ဖြစ်သလို ဈေးကွက်အတွင်း ကုမ္ပဏီတိုက်ရိုက် ရောင်းချတဲ့စနစ်ကို ကျင့်သုံးခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒါပေမယ့် နိုင်ငံရေး အပြောင်းအလဲ ဖြစ်ပြီးနောက်မှာတော့ အထွေထွေ အုပ်ချုပ်ရေး ဦးစီးဌာနနဲ့ ရန်ကုန်မြို့တော် စည်ပင်သာယာရေး ကော်မတီတို့က စားအုန်းဆီ တင်သွင်းမှုကို ကြီးကြပ် ဆောင်ရွက်ခဲ့တာကြောင့် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇွန် ၁ ရက်နေ့မှ စတင်ကာ ဆီတင်သွင်းတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေကနေ တိုက်ရိုက် ဖြန့်ဖြူး ရောင်းချတဲ့စနစ်ကို ပြောင်းလဲခဲ့တာ ဖြစ်တယ်လို့ သိရပါတယ်။
Photo – CJ
