မ်ိဳးဆက္(VOM)
၂၀၀၁ခုနွစ္စက္တင္ဘာ၁၁ရက္တြင္နယူးေယာက္ရိွကမၻာ႔ကုန္သြယ္ေရးအေဆာက္အအံုနွင္႔၀ါရွင္တန္ဒီစီရိွပင္တဂြန္စစ္ဌာနခ်ဳပ္တို႔ိကုိအယ္လ္ခိုင္ဒါအဖြဲ႔ကတိုက္ခိုက္ခဲ႔ျပီးေနာက္စတင္ခဲ႔သည္႔အေမရိကန္၏အာဖဂန္စစ္ပြဲမွာ၁၈နွစ္ၾကာကာလအတြင္းခ်ဥ္းနွင္းလာျပီျဖစ္သည္။
လူသံုးေထာင္နီးပါးေသဆံုးခဲ႔သည္႔တိုက္ခိုက္မႈအတြက္ဦးေဆာင္ခဲ႔သူအယ္လ္ခိုင္ဒါအၾကမ္းဖက္ေခါင္းေဆာင္အိုစမာဘင္လာဒင္ကိုလႊဲေျပာင္းေပးေရးအာဖဂန္နစၥတန္တြင္အစိုးရျဖစ္ေနသည္႔တာလီဘန္တို႔ကိုေတာင္းဆိုေသာ္လည္းပယ္ခ်အျပီးတြင္သမၼတေဂ်ာ႔ဒဗလ်ဴဘုရွ္ကစစ္ေရးအရလက္တုံ႕ျပန္ခဲ႔ျပီးအာဖဂန္စစ္ပြဲစခဲ႔ေလသည္။
လက္ရိွအခ်ိန္ထိအာဖဂန္စစ္ပြဲေၾကာင္႔ေနတိုးတပ္ဖြဲ႔၀င္၃၅၀၀နီးပါးက်ဆံုးခဲ႔ျပီး၎တို႔ထဲမွ၂၃၀၀ေက်ာ္မွာအေမရိကန္တပ္ဖြဲ႔၀င္မ်ားျဖစ္ကာ၂၀၁၉ခုနွစ္အထိစစ္ေရးအသံုးစရိတ္ေဒၚလာ၉၇၅ဘီလီယံေက်ာ္က်ခံသံုးစြဲခဲ႔ရသျဖင္႔အေမရိကန္အေနျဖင္႔လည္းအဖက္ဖက္မွအထိနာေစသည္။
ကာလရွည္စစ္ပြဲအဆံုးသတ္ေရးအေမရိကန္၏ကနဦးခ်ဥ္းကပ္မႈမွာတာလီဘန္အဖြဲ႔နွင္႔လက္ရိွအုပ္ခ်ဳပ္ေနသည္႔အာဖဂန္အစိုးရအၾကားေစ႔စပ္ညိွႏိႈင္းေပးေရးျဖစ္သည္။သို႔ေသာ္သမၼတဂါနီဦးေဆာင္သည္႔လက္ရိွအာဖဂန္အစိုးရသည္အေနာက္အုပ္စုကတင္ေျမာက္ထားသည္႔ရုပ္ေသးအစိုးရဟုတာလီဘန္တို႔ကသမုတ္ျပီးေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးေရးကိုအၾကိမ္ၾကိမ္ပယ္ခ်ခဲ႔ျခင္းေၾကာင္႔ေရြးခ်ယ္ခြင္႔မရိွေတာ႔သည္႔အေမရိကန္အေနျဖင္႔တာလီဘန္မ်ားနွင္႔ေဆြးေႏြးျခင္းျပဳခဲ႔ရသည္။
အဆိုပါကာလရွည္စစ္ပြဲဆင္ႏႊဲေနျခင္းအတြက္အေမရိကန္ျပည္သူမ်ားကအျပည္႔အ၀ေထာက္ခံျခင္းမရိွေတာ႔သလိုအစိုးရအေနျဖင္႔လည္းစစ္ပြဲအဆံုးသတ္ေရးဦးတည္လုပ္ေဆာင္ေနျပီးလြန္ခဲ႔သည္႔နွစ္ကတည္းကအခ်က္ေလးခ်က္အေပၚအေျခခံကာတာလီဘန္မ်ားနွင္႔ၾကိမ္ဖန္မ်ားစြာေဆြးေႏြးခဲ႔သည္။
အယ္လ္ခိုင္ဒါနွင္႔အိုင္အက္စ္ကဲ႔သို႔ေသာစစ္ေသြးၾကြအဖြဲ႔မ်ားကိုတာလီဘန္တို႔ကအာဖဂန္တြင္အေျခခ်လႈပ္ရွားခြင္႔မျပဳေရး၊အေမရိကန္နွင္႔ေနတိုးတပ္ဖြဲ႔၀င္မ်ားအာဖဂန္ေျမမွအျပီးတိုင္းရုပ္သိမ္းေရး၊အေမရိကန္-တာလီဘန္-အာဖဂန္အစိုးရတို႔အၾကားသံုးပြင္႔ဆိုင္ေဆြးေႏြးေရးနွင္႔နိုင္ငံအတြင္းအပစ္အခတ္ရပ္ဆဲေရးတို႔ျဖစ္သည္။
ေဆြးေႏြးပြဲကာလမ်ားအတြင္းအေမရိကန္အပါအ၀င္ေနတိုးတပ္ဖြဲ႔၀င္မ်ားအာဖဂန္ေျမမွရုပ္သိမ္းမည္႔အခ်ိန္ကာလကိုမေၾကညာေသးသေရြ႔မည္သည္႔ကတိက၀တ္မွေပးမည္မဟုတ္ေၾကာင္းတာလီဘန္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားက အခိုင္အမာေျပာဆိုထားသည္။
နွစ္ဘက္အၾကားအာဖဂန္စစ္ပြဲအဆံုးသတ္ေရးေဆြးေႏြးမႈမ်ားတြင္ကာတာနိုင္ငံဒိုဟာျမိဳ႕တြင္ျပဳလုပ္ေသာကိုးၾကိမ္ေျမာက္အစည္းအေ၀းအျပီးသေဘာတူညီခ်က္မူၾကမ္းတစ္ရပ္ကိုစက္တင္ဘာလဆန္းတြင္ပထမဆံုးအၾကိမ္ထုတ္ျပန္နိုင္ခဲ႔သည္။
မူၾကမ္းအရ တပ္ဖြဲ႔၀င္၅၄၀၀ကိုရုပ္သိမ္းေပးသြားမည္ဟုအေမရိကန္ဘက္ကသေဘာတူထားသည္။လက္ရိွတြင္အာဖဂန္၌တပ္ဖြဲ႔၀င္၁၄၀၀၀နီးပါးရိွေနျပီးရုပ္သိမ္းေရးသေဘာတူညီခ်က္အတြက္ ေဒၚနယ္ထရန္႔အတည္ျပဳရန္လိုအပ္ေနေသးသည္။
ယင္းသို႔တပ္ဖြ႔ဲ၀င္မ်ားကို ရုပ္သိမ္းေပးျခင္းအတြက္အျပန္အလွန္အားျဖင္႔ တာလီဘန္တို႔သည္အယ္ခိုင္ဒါနွင္႔အိုင္အက္စ္ကဲ႔သို႔ေသာအၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔မ်ားကိုနုိင္ငံအတြင္းအေျခခ်လႈပ္ရွားျခင္းမ်ားကိုခြင္႔မျပဳေရးအာမခံရေတာ႔မည္ျဖစ္သည္။
တာလီဘန္တို႔အစဥ္တစ္စိုက္ေတာင္းဆိုခဲ႔သည္႔အတိုင္းတပ္ဖြဲ႔၀င္မ်ားရုပ္သိမ္းေရးအေမရိကန္ကကနဦးသေဘာတူခဲ႔ျခင္းမွာထင္သေလာက္ေအာင္ျမင္ျခင္းမရိွသည္႔၁၈နွစ္ၾကာအာဖဂန္စစ္ပြဲအတြင္းမွသိကၡာရိွစြာဆုတ္ခြာေရးအတြက္ျပင္ဆင္လာပံုရသည္။
သို႔ေသာ္တပ္ဖြဲ႔၀င္မ်ားရုပ္သိမ္းလိုက္ပါကစစ္ေသြးၾကြမ်ားျပန္လည္ေခါင္းေထာင္လာျပီးအေမရိကန္နွင္႔မဟာမိတ္မ်ားကိုတိုက္ခိုက္လာနိုင္ေျခနွင္႔ပတ္သက္ျပီးအေနာက္အုပ္စုကတြက္ဆေနသည္႔အျပင္တာလီဘန္တို႔၏အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားပိုမိုျမင္႔တက္လာမည္ကိုလည္းအာဖဂန္ျပည္သူမ်ားကစိုးရိမ္ေနၾကသည္။
လက္ရိွတြင္အာဖဂန္နစၥတန္၌၂၂၉ခရိုင္ကိုအစိုးရကထိန္းခ်ဳပ္ထားျပီး၅၉ခရိုင္ကိုတာလီဘန္တို႔ကထိန္းခ်ဳပ္ထားကာက်န္၁၁၉ခရိုင္ကိုမည္သည္႔ဘက္ကမွ်ထိန္းခ်ဳပ္ထားနိုင္ျခင္းမရိွေၾကာင္းအစီရင္ခံစာမ်ားတြင္ေဖာ္ျပသည္။ယင္းမွာအစိုးရအျဖစ္မွ၂၀၀၁ခုနွစ္တြင္ျပဳတ္က်ခဲ႔ေသာ္လည္းလက္ရိွအခ်ိန္တြင္အာဖဂန္ရိွနယ္ေျမမ်ားကိုပိုမိုထိန္းခ်ဳပ္ထားနိုင္ခဲ႔သည္႔သေဘာျဖစ္သည္။
နိုင္ငံတြင္းပဋိပကၡျဖစ္ပြားေနသည္႔တာလီဘန္နွင္႔အာဖဂန္အစိုးရၾကားတြင္ ညိွႏိႈင္းေရးကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႔မရိွေပ။ လက္ေတြ႔ေဆြးေႏြးမည္ဆိုပါကအာဖဂန္အစိုးရေဟာင္းျဖစ္သည္႔တာလီဘန္တို႔ကလည္းနယ္ေျမစိုးမိုးပိုင္ဆိုင္ေရးနွင္႔အာဏာခြဲေ၀မႈမ်ားကိုလက္ရိွအစုိးရအားေတာင္းဆိုလာနုိင္သည္။
ထို႔ေၾကာင္႔အာဖဂန္စစ္ေျမျပင္မွသိကၡာရိွစြာဆုတ္ခြာေရးအေမရိကန္အတြက္ေနာက္ထပ္စိန္ေခၚမႈမွာတာလီဘန္နွင္႔အာဖဂန္အစိုးရအၾကားေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးေရးျဖစ္ျပီး အႏိၱမပန္းတိုင္မွာသံုးဦးသံုးဖလွယ္ေတြ႔ဆံုကာအပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးပင္ျဖစ္သည္။
စစ္ပြဲအဆံုးသတ္လိုသည္႔အေမရိကန္အေနျဖင္႔နွစ္ဘက္အၾကားမျဖစ္မေနၾကားပြဲစားလုပ္ေနရပံုရိွျပီးွတပ္ဖြဲ႔၀င္မ်ားရုပ္သိမ္းေရးအပါအ၀င္တာလီဘန္တို႔နွင္႔သေဘာတူညီခ်က္မူၾကမ္းတစ္ရပ္ကိုစက္တင္ဘာလဆန္း၌ထုတ္ျပန္နိုင္ခဲ႔ျခင္းက ထင္သာျမင္သာတိုးတက္မႈတစ္ရပ္ဟုဆိုနိုင္သည္။
သို႔ေသာ္ယင္းသေဘာတူညီခ်က္ထုတ္ျပန္အျပီးမၾကာမီတာလီဘန္ထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္မ်ား၊အာဖဂန္သမၼတဂါနီတို႔နွင္႔စက္တင္ဘာ၈ရက္တြင္အေမရိကန္နိုင္ငံေမရိလန္း၌သီးျခားစီျပဳလုပ္မည္႔ လွ်ိဳ႕၀ွက္ျငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲကို ေဒၚနယ္ထရန္႔ကရုတ္တရက္ဖ်က္သိမ္းလိုက္သည္။
အေမရိကန္တပ္ဖြဲ႔၀င္တစ္ဦးအပါအ၀င္လူ၁၂ဥိီးေသဆံုးခဲ႔သည္႔စက္တင္ဘာ၅ရက္ကတိုက္ခိုက္မႈအားတာလီဘန္တို႔ကလုပ္ေဆာင္ခဲ႔ျခင္းေၾကာင္႔ဟုဆုိသည္။ယင္းအၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မႈေၾကာင္႔တာလီဘန္အဖြဲ႔နွင္႔ျငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲမ်ားလည္းလံုး၀အဆံုးသတ္သြားျပီျဖစ္ေၾကာင္းေဒၚနယ္ထရန္႔ကအတိအလင္းဆိုသည္။
တိုက္ခိုက္ရင္းေဆြးေႏြးမည္ဆိုသည္႔မူ၀ါဒကိုအစဥ္ကိုင္စြဲထားေသာတာလီဘန္တို႔ကလည္း၎တို႔၏စဥ္ဆက္မျပတ္တိုက္ခိုက္မႈမ်ားလုပ္ေဆာင္ျခင္းနွင္႔နယ္ေျမပိုင္စုိးမႈမ်ားေၾကာင္႔လက္ရိွေဆြးေႏြးပြဲမ်ားျဖစ္လာသည္ဟုယူဆထားသည္။ထရန္႔၏ျငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲပယ္ဖ်က္လိုက္ျခင္းနွင္႔ပတ္သက္၍အာဖဂန္စစ္ေျမျပင္၌အေမရိကန္သာပိုမိုအထိနာမည္ျဖစ္ေၾကာင္းစက္တင္ဘာ၈ရက္တြင္ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုသည္။
အာဖဂန္သမၼတဂါနီကမူနိုင္ငံအတြင္းအၾကမ္းဖက္လုပ္ရပ္မ်ားကိုတာလီဘန္တို႔ကမရပ္တန္႔သေရြ႕စစ္မွန္သည္႔ျငိမ္းခ်မ္းေရးမရနိုင္ဟုေ၀ဖန္ထားသည္။အၾကမ္းဖက္လုပ္ရပ္မ်ားရပ္တန္႔ကာအပစ္အခတ္ရပ္စဲပါကအစိုးရနွင္႔တိုက္ရိုက္ေဆြးေႏြးနိုင္ေၾကာင္းေျပာဆိုထားျပီးအာဖဂန္ပဋိပကၡအတြင္းရိွအင္အားစုသံုးရပ္၏ရပ္တည္ခ်က္သေဘာထားကားမတူကြဲျပားေနေလသည္။
တစ္နည္းဆိုေသာ္အာဖဂန္၌နယ္ေျမပိုင္ဆိုင္ေရးနွင္႔တစ္ဖန္ျပန္လည္ၾကီးစိုးလို၍တိုက္ခိုက္မႈမ်ားလုပ္ေဆာင္ေနသည္႔တာလီဘန္အဖြဲ႔၊လက္ရိွအစိုးရဆိုသည္႔ ဂုဏ္ပုဒ္ေၾကာင္႔အၾကမ္းဖက္လုပ္ေဆာင္သူမ်ားကိုနိုင္ငံအတြင္း တရား၀င္အသိအမွတ္မျပဳလိုေသာအာဖဂန္အစိုးရနွင္႔စစ္ပြဲအစျပဳျပီးမျငိမ္းခ်မ္းေသးသေရႊ႔မဆုတ္ခြာလိုသည္႔အေမရိကန္၏သိကၡာအရကာလရွည္အာဖဂန္စစ္ပြဲအဆံုးသတ္ေရးကားအလွမ္းေ၀းေနဦးေတာ႔မည္ျဖစ္သည္။
Ref : BBC, Reuters
Photo : Getty Images
